در بزرگداشت هفته بسیج در سالهای اخیر، نقش بسیج در حوزه علم و پژوهش اهمیت ویژهای یافته است. مقام معظم رهبری استقالل و اقتدار کشور را وابسته به تحرک علمی کشور دانسته و میفرمایند: »کشوری که علم نداشته باشد نباید توقع عزت و استقالل و اقتدار داشته باشد.« نقش بسیج در نهضت تولید علم فراگیر و غیر قابل قیاس با سایر افراد در جامعه است. ورود بسیج به حوزه علم و فناوری مربوط به سالهای آغازین پس از جنگ است. فعالیت بسیج در عرصه علمی، در سال ۱۳۷۱ با ایجاد سازمان تحقیقات و خودکفایی به صورت سازمانیافته و رسمی آغاز شد و چهار سال بعد در سال ۱۳۷۵ به سازمان مطالعات و تحقیقات بسیج تغییر نام یافت.